| Cantigas: | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | XIII | XIV | XV | XVI | XVII | XVIII | XIX | XX | XXI | XXII | XXIII | XXIV | XXV |
CARTER indica en nota que a súa transcrición é o resultado de combinar a lectura do folio orixinal coa das liñas invertidas do interior da capa, reproducidas fotograficamente. Porén, a súa transcrición deixa numerosos espazos en branco que poden completarse perfectamente complementando ambas lecturas e que non imos reproducir, á marxe dalgunha lectura falsa que pode dar orixe a interpretacións erradas (véxase sobre isto último a nota ao v. 7).
2. BRAGA pezar por erro tipográfico.
4. MONACI falta Deus, por tratarse dunha edición diplomática de V. Consecuentemente, falta tamén en BRAGA, que se basea na edición do italiano.
7. A locución a força de (alguén) (= ‘contra a vontade de’) é unha variante da loc. a força, rexistrada no refrán da cantiga IX. Esta locución rexístrase noutros autores en cantigas d’amigo, como en B 1265, V 871 do xogral Lourenço: e a força de mi parecerei /triste (vv. 16-17) ou en B 707, V 308 de Gonçal’Eanes do Vinhal: e el filhou-m’a força por senhor (v. 7). MICHAËLIS vos elevar. No Glossário do Cancioneiro da Ajuda, publicado con posterioridade ao Cancioneiro da Ajuda, s.v. força, rectifica a súa lectura e cínxese á "opinião fundamentada de Nobiling": "a força de vos, e levar". CARTER le ei leuar, interpretando erroneamente o signo tironiano correspondente á conxunción.
8. BRAGA pud' y valer, apartándose da lectura diplomática de MONACI puydeu ualer. CARTER non le a partícula negativa non, que segue ao pronome uos. Ademais le puý uale, a pesar de que no verso oitavo do manuscrito se le, aínda que borroso, o final do verbo, o pronome, o adverbio e o verbo final completo seguido de punto: deu ý ualer.
9. Pode lerse tamén, como fan PAXECO-MACHADO, non me soubi conselh' aver, considerando o i como vogal temática da 3ª persoa do singular do perfecto de indicativo. Preferimos interpretar o i como adverbio, de xeito que poida formar sílaba tónica, por considerar que unha concretización por medio do adverbio expresa con máis dramatismo o momento en que o poeta desconcertado pola visión non sabe 'conselh' aver'. Ademais, o adverbio u do v. 6 e a locución des aqui do v. 18, e sobre todo o i do verso 9, remítennos a ese mesmo momento concreto en que ocorre o suceso desgraciado, e que ao autor lle interesa resaltar.
11. BRAGA coit'em, MICHAËLIS coita'n. Ignora o e presente en A. A solución de B e V é rara, xa que segundo Celso Cunha (1961: 33): "êste encontro tendia a dissolver-se por elisão da primeira vogal" e máis adiante (p. 36) "como carácter constante e notório, evidencia-se que, sempre, a vogal elidida é átona, e geralmente a primeira. Apenas a contração al (<a el) apresenta a perda da subjuntiva num encontro em que a prepositiva é átona". Probabelmente a lección dos apógrafos italianos se deba a unha confusión gráfica do copista do antecedente, que leu a en vez de e.
13. MICHAËLIS quiser(a) ante, en concordancia coa súa intención de que “o verso tivesse maior correção prosódica” (cf. Michaëlis, CA, vol. I: XXIV). Nos tres manuscritos aparece o a átono final do verbo, polo que optamos por non elidilo, o que obriga a facer sinalefa entre este e o a inicial tónico da palabra seguinte. Cunha non rexistra este encontro de a átono con a tónico no corpus manexado nos seus Estudos.
14. BRAGA mort’u a veria cá ficar, apartándose da lectura diplomática de MONACI mortua uezia ca ficar, de interpretación máis doada, clara e coherente, cá que el lle procurou. PAXECO-MACHADO ia c a ficar, interpretan que hai unha contracción da partícula comparativa ca coa preposición a. Esta contracción, ademais de non ter sentido, é imposíbel (cf. Cunha, 1961: 75-77 e 166-170).
15. BRAGA per. Aínda que na versión interpretativa lle damos á partícula por o valor de ‘para’, que pode interpretarse como finalidade, no contexto a partícula por podería considerarse tamén como introdutora da condición para que se cumpra o expresado inmediatamente antes: ficar vivo. Isto é, o poeta preferiría antes morrer ‘ca seguir vivo a cambio de ter que presenciar semellante pesar’, ou expresado doutro xeito, o poeta preferiría morrer ‘antes ca seguir vivo e ter que presenciar tal pesar’.
16. MONACI aueer; BRAGA a veer, seguíndoo. A puntuación do editor italiano cun punto no final de verso, co que se interrompería a fluidez da secuencia textual que, pensamos, busca o poeta intencionadamente por medio do encadeamento polisindético, está xustificada polo carácter diplomático da edición. Non é este o caso de BRAGA, que seguindo ao italiano, puntúa tamén con punto final.
21-22. BRAGA posso creer/ que des que m'esto foy mostrar, non interpreta a forma des como abreviatura de Deus.
23. MONACI leixe, BRAGA ségueo; PACHECO-MACHADO leixe. Prefírese a lección de A, clara no manuscrito. A lección dos apógrafos italianos pode explicarse por confusión gráfica entre a e e.
24. MONACI e BRAGA de novo puntúan con punto no final de verso (cf. supra nota do v. 16).
27. BRAGA sempr'aja a desejar, modifica a correcta lectura diplomática de Monaci, cambiando o a final de sempre e engadindo outro a inexistente. MICHAËLIS sempr'aj(a) a desejar, le tamén un a inexistente no manuscrito, onde se le aia, que nós interpretamos como contracción do verbo coa preposición a. PAXECO-MACHADO, pola súa parte, non desenvolven por completo a abreviatura de sempre e len sempr ia interpretando o ia como copretérito de ir.
29. BRAGA nunça, por evidente erro de imprenta; m'hade escaecer, engadindo un e inexistente no cancioneiro da Vaticana e na edición diplomática de MONACI. O filólogo portugués puntúa con ; o final do v. 28, e interpreta que non é o parecer o que nunca lle á d'escaecer, senón que o suxeito deste verbo é todo o v. 30 (cf. nota ao verso seguinte). MICHAËLIS (que nunca mi-á d' escaecer). A confluencia do pronome átono co verbo, mi á, pronúnciase como ditongo, tal como se desprende da forma de grafala Carolina Michaëlis (cf. CA, I: XXV). Cunha (1961: 32), nota que "não era efeito raro,...a ditongação do pronome mi quando se lhe seguiam as vogais a e o”; e na p. 33: "Nas cantigas de CHARINHO e ZORRO, o único exemplo documentável de sinalefa de vogal átona e vogal tônica é o da combinação my-á".
30. BRAGA en o, interpreta o e non como conxunción copulativa senón como parte da preposición que introduce a frase que funciona como suxeito de escaecer, do verso anterior; o sentido da súa interpretación é: "nunca me ha esquecer pensar no meu mal".
32. En mi a hai sinalefa.
Este verso pode entenderse de dúas maneiras:
1) Por non me traer (causar) a morte.
2) Por me a morte non levar (consigo).
33. BRAGA nunca deus. PAXECO-MACHADO nunca Deus.
34. PAXECO-MACHADO queir ia interpretan como unha contracción imposíbel o queiria de B, que é un erro do manuscrito.
| Servizo de publicacións da Universidade de Vigo - 2010 | Xosé Bieito Arias Freixedo |