| Cantigas: | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | XIII | XIV | XV | XVI | XVII | XVIII | XIX | XX | XXI | XXII | XXIII | XXIV | XXV |
NUNES di que esta cantiga falta en C. B. (B), pero esta afirmación é falsa: é a cantiga número 904 deste cancioneiro. Onde si falta é en A, que só transmite as cantigas 2, 3 e parcialmente a 4 da nosa numeración.
1. BRAGA am'a cinguíndose á lectura diplomática de Monaci, co que o verso resulta hipométrico. PAXECO-MACHADO non am a. A restitución do o final do verbo é, polo tanto, necesaria para corrixir a hipometría.
3. BRAGA sancta engadindo a consoante culta ausente nos dous manuscritos e polo tanto na lectura de Monaci que el manexa.
4. A posíbel lectura c'amei outra coita d'amor maior, queda descartada practicamente ao ser case de regra que a conxunción ca non contraia coa palabra seguinte comezada por vogal (cf. Cunha, 1961: 75-77 e 166-170). Porén a ambigüidade entre ambas lecturas é perfectamente funcional na interpretación oral, isto é, cantada, da cantiga. Rexistramos o mesmo contexto en Joan Servando (B 1073 e 1074): ca m'ei todavia/ medo de morte, pero aquí non hai posibilidade de ambigüidade oral.
5. PAXECO-MACHADO Qu en m oi a mj. Parece que interpretan de forma errada o Quẽ do manuscrito como contracción do relativo Que, referido a Nostro Senhor, e mais en (forma abreviada de ende < INDE).
6. Cúmprese aquí a regra establecida por Cunha segundo a cal o que seguido de vogal, tónica ou átona, mantén a súa individualidade realizándose sempre como hiato (cf. Cunha, 1961: 58-74 e 135-165), pois aínda que desde o punto de vista do ritmo cadraría mellor a sinalefa para que o acento recaese na cuarta sílaba, isto orixinaría a hipometría do verso.
7. MONACI me(y)or, coloca entre parénteses o Y riscado do códice. BRAGA, partindo da lectura do editor italiano le mayor, co que o significado da palabra é o totalmente contrario e carente de lóxica.
En coita ouvese faise sinalefa.
11. O adverbio i refírese ao verso anterior; ao feito de que nunca o viran sen xuízo. A expresión non á i recado significa ‘non hai remedio, non hai solución (que impida que o vexan desacordado)’, xa que agora ten unha coita maior.
Tendo en conta que a cantiga versa sobre o motivo do ‘cambio de señora’, cabe a posibilidade de que a expresión en análise, non aver recado, poida ocultar un nivel de lectura baseado na acepción xurídica da palabra recado. Non esquezamos que o noso autor foi probabelmente magister en leis.
O padre Viterbo, no seu Elucidário dá como un dos significados do verbo recabdar o de ‘receber solenemente, e à face da Igreja, a uma mulher para consorte e contoral, santificando o seu legítimo contrato com o grande Sacramento, que JESUS Cristo instituiu para tornar santo o matrimonio’; e define a voz recabdo como ‘recebimento solene, em face da Igreja, e na forma dos sagrados cânones, santificado com a bênção do sacerdote’.
O Diccionario de Autoridades da Real Academia Española recolle a expresión sacar los recados, definida como “Phrase que vale acudir al Juez Eclesiástico, para que se hagan los autos Matrimoniales, y sacar el despacho para las amonestaciones”, que tal vez haxa que relacionar co significado con que a rexistra Viterbo en textos medievais. Na Enciclopedia Espasa ao termo recado dáselle neste mesmo contexo o valor de instrumento, de documento legal. Tamén Martín Alonso rexistra o termo recabdo no seu Diccionario Medieval Español co valor de “instrumento justificativo de algún derecho”.
Tratándose, como se dixo, dunha composición sobre o motivo do cambio de muller amada, a simultaneidade de significados con que é empregada a expresión non pasaría desapercibida para aquelas persoas do público familiarizadas coa terminoloxía xurídica. Efectivamente, se o poeta xa non está namorado da muller que amaba, senón doutra, definitivamente non vai haber cerimonia solemne de matrimonio con aquela muller nin documentos legais ao respecto.
| Servizo de publicacións da Universidade de Vigo - 2010 | Xosé Bieito Arias Freixedo |