• Presentación
• O autor
• A obra
  • Transmisión manuscrita
  • Poética
  • Cantigas
• Glosario
• Rimario
• Apéndices
  • Testamento
  • Táboa de correspondencias
  • Táboa de estructuras
• Bibliografía

• Manuscritos (facsímiles)
  • B
  • V
• Transcricións paleográficas
  • B
  • V
• Localización nos manuscritos
• Edicións precedentes e repertorios
• Texto crítico
• Variantes
• Métrica
• Versión interpretativa
• Xustificación da edición
• Comentario literario

Cantiga: XVIII      - Os meus olhos, que viron mia senhor

Métrica.

Cantiga de amor, probabelmente de mestría, aínda que o seu carácter fragmentario nos impida poder afirmalo con certeza. Réstanos dela só a primeira estrofa e os dous versos iniciais completos, mailo terceiro incompleto, da segunda. A estrofa íntegra está constituída por sete versos decasílabos de rima masculina combinados de forma que os catro primeiros versos teñen rimas cruzadas e a coda está formada por un dístico monorrimo máis un verso final que retoma a rima b. O texto conservado impídenos coñecer a súa extensión orixinal, e o fragmento da segunda estrofa non abonda, pois falta por confirmar a rima c desta cobra, para afirmar con seguridade que a cantiga estaba formada por estrofas de natureza unisonante, aínda que esta sexa a hipótese máis probábel (temos o apoio da cantiga II, tamén de mestría e de cobras unisonantes), se ben tamén poderiamos estar ante un caso de coblas doblas.

Coblas capdenals: 2 I-II e.

Esquema métrico:

Tavani (RM, esquema 163: 13), dá este esquema estrófico e di que nos manuscritos seguen outros dous versos. En realidade, como vimos, seguen dous versos íntegros máis un terceiro incompleto transmitido só por B, pero que é importante facer notar para evitar unha interpretación errónea dos vv. 8 e 9 como fiinda (cf. LPGP 143, 10, en nota).

Esta distribución de rimas rexístrase en corenta composicións galego-portuguesas e esta non sería a única ocasión en que a emprega Roi Fernandiz, xa que tamén o fai na primeira estrofa da cantiga XXII, aínda que nese caso se trata dunha cantiga de refrán.

Frank (RM, esquema 557) rexistra este equema en dúas composicións occitanas, unha delas de Berenguier de Palazol [47, 5] co mesmo metro e tamén unissonans. Pola súa parte Mölk-Wolfzettel (esquema 1419) rexístrano nunha ocasión con versos tamén decasílabos, se ben con alternancia de agudos e graves.

Tamén cómpre destacar pola súa rareza a aparición do rimante afazer, do que A. Víñez no seu Rimario del Cancioneiro da Ajuda non rexistra ningún caso nesta posición.

No manuscrito B revisado polo propio Colocci e utilizado como copia de traballo, falta unha anotación do tipo ‘monostrophe’ ou ‘una stanza’ con que “anotaba adoito esta circunstancia para evitar as eventuais dúbidas que ao respecto se podían suscitar no futuro” (cf. V. Bertolucci, 1992: 63). Pero tampouco se indica o carácter incompleto do texto co signo (+) habitual nestas circunstancias. O feito de cadrar en folios distintos o v. 7 (remate da columna b do folio 196v) e o v. 8 (inicio da columna a do fol. 197r), evitaría de todas formas ter que incluír unha marca de separación. Non se rexistra polo tanto a marca angular con que Colocci separaba os versos do refrán dos da estrofa, e que emprega nesta mesma face do folio noutras cantigas. O usus do copista é escribir o refrán inmediatamente a seguir ao corpo da estrofa sen deixar ningún espazo. Porén despois de copiar o v. 7 aínda hai unha liña deixada en branco, onde se podería escribir o verso inicial do refrán, en caso de habelo. Está claro que se trata de versos de dúas estrofas distintas.

O feito de que non se marque coa habitual marca + a fragmentariedade desta cantiga, e que inmediatamente despois, deixando as dúas liñas de rigor entre cantiga e cantiga (entre estrofa e estrofa déixase só unha), se inicien as cantigas de Martin Moxa (na súa segunda colocación), poida que indique que no exemplar non había rastro de tal mutilación, xa que de habelo é moi probábel que se fixese notar en B, como se fai habitualmente.

Tal vez esta aparente normalidade que no fondo oculta unha mutilación de polo menos algúns versos, nos remita ao momento da transmisión manuscrita en que, ao intentar reinsertar de novo as cantigas de amor de Martin Moxa e de Roi Fernandiz, foi preciso facer algún axuste por eliminación ao final das cantigas de amor de Roi Fernandiz (cf. o capítulo dedicado á transmisión manuscrita).

En V o humanista italiano trazou como separación entre os versos 7 e 8 unha liña horizontal desde a marxe central á marxe esquerda, rematada nun ángulo invertido nesta última. Trátase dunha marca inusual neste manuscrito e non coincidente coa que Colocci utiliza habitualmente en B para xebrar o refrán, senón máis ben coa que utiliza naqueles casos en que quere indicar a separación de dous versos diferentes que por erro foron copiados na mesma liña.

En realidade esta marca colocciana é moi rara, xa que en V os vv. 7-8 están claramente separados coas marcas habituais neste manuscrito como pertencentes a estrofas distintas: o v. 8 comeza con maiúscula e con sangrado á esquerda. Probabelmente a intervención de Colocci en V se deba á fragmentariedade do texto, ao raro que lle resultou unha cantiga monoestrófica con aqueles dous últimos versos finais que o copista copiara coma se fosen dunha estrofa nova ou coma se fosen os dunha fiinda. Decidiu separalos considerándoos probabelmente ben como refrán dunha cantiga incompleta da que só se conservaba a primeira estrofa, ben como fiinda dunha cantiga monoestrófica.

No cancioneiro da Vaticana é de notar aínda outro dato anómalo, como é que ao final do v. 7 o copista traza o habitual sinal ondulado que con frecuencia sitúa ao final de columna concluída, pero neste caso aínda hai dous versos máis escritos. Tal vez os copiou a posteriori ao decatarse de que eran os dous últimos dese autor e de que lle quedaba o espazo suficiente na parte inferior da columna a, co que podía iniciar as cantigas do seguinte autor, Martin Moxa, no encabezamento da columna b.